Okuryazarlık kelimesi günümüzde sadece okuyabilme ve yazabilme becerilerinden daha fazlasını ifade etmektedir. İletişim ve bilgisayar teknolojilerinin hızla gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkan bilgi yığını içerisinden doğru bilgiye ulaşarak değerlendirme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Okuryazarlık kelimesi insanların ihtiyacı olan bilgiye ulaşması ve yorumlaması anlamında kullanılmaktadır (Polat, 2005). Polat okuryazarlık kavramının farklı alanlarla kullanılmasının sebebini “belli hedeflerin gerçekleştirilebilmesi” yaklaşımından ortaya çıktığını söylemektedir (Polat, 2005). Her alanla ilgili okuryazarlık olabileceğinden bunların sayısını kesin olarak söylemek zordur. Kısaca okuryazarlık bir mesajı kodlama ve çözme becerisi olarak tanımlanabilir (Odabaşı).
Bilgi Okuryazarlığı Nedir?
Taylor (1979) bilgi okuryazarlığını “Gerçek hayattaki bir problemi çözebilmek için, bilgiye ulaşma, değişik kaynaklardan bilgiye erişebilme, bilgilenmenin sürekliliğini sağlayabilme, bilginin nasıl elde edilebileceğine ilişkin stratejileri belirleyebilme” olarak açıklamıştır (Aldemir). Doyle (1994)’ e göre bilgi okuryazarı bir birey Taylor’ a ek olarak bilgiyi değerlendirir, düzenler ve mevcut bilgileriyle birleştirir (Demiralay, 2008).Bilgi okuryazarlığı bilginin etik ve yasal olarak kullanılmasını da sağlar. Bilgi okuryazarlığı diğer okuryazarlık alanlarına yol gösterici bir yerdedir. Polat (2005) bilgi okuryazarlığının diğer okuryazarlık alanları için şemsiye rolü üstlendiğini belirtmiştir. Bilgi okuryazarlığı “öğrenmeyi öğrenme” yi sağlar. Dolayısıyla birey ömür boyu karşılaştığı sorunların çözümü için doğru bilgiye doğru biçimde nasıl ulaşacağını bilir.
Yapılandırmacı yaklaşımda öğrencinin, bilgiye ulaşıp kendisinin öğrenmesi beklenir. Öğrencinin bilgi yığınından doğru bilgiyi doğru bir şekilde elde edebilmesi için iyi bir bilgi okuryazarı olması gerekmektedir.
Bilgi okuryazarlığı becerisine sahip olan birey, kendisine sunulan bilgi ile yetinmez. Bilgiye nereden, nasıl ulaşacağını bilir. İhtiyaç duyduğu bilgiyi bilgi yığını arasından bulabilir, ihtiyacı doğrultusunda bulduğu bilgiyi yapılandırabilir (bilgiyi aynen olduğu alıp kullanmaz) ve yeni bir bilgi üretebilir. Yeni bir bilgi üretebilen bireylere sahip olan ülkeler daha güçlüdür.
Bu kavram aslında yaşam boyu öğrenme kavramını karşımıza çıkarmaktadır. Bilgi okuryazarlığı, bağımsız öğrenme ve yaşam boyu öğrenme becerilerine sahip bireyler mesleki kariyerlerinin ve kişisel yaşamlarının getireceği hemen her türlü değişime ve mücadeleye hazırlıklı bireylerdir (Breivik, 2000).
Bu doğrultuda aşağıdaki soruları cevaplamak gerekir :
- Bilgi okuryazarı bireyler yetişmek için öğretmenler öğretim sürecinde neler yapabilirler?
- Bilgi okuryazarlığı öğretim programı dahilinde okullarda kazandırılabilecek bir beceri midir? Yoksa öğrenci doğuştan yatkın mıdır?
- BT derslerinin bilgi okuryazarlığı becerisi kazandırmadaki etkisi nedir?
Öğretmenler, öğretim sürecinde öğrenciden elde ettiği bilgiyi yapılandırmadan kullanamayacağı projeler hazırlamasını isteyerek bilgi okuryazarlığı becerisinin gelişmesine katkıda bulunabilirler.
Bilgisayar Okuryazarlığı Nedir?
Yazıcı (2006) bilgisayar okuryazarlığını günlük yaşam kalitesi artırabilmek için temel bilgisayar bilgilerini öğrenme, bilgiye ulaşma, bilgisayar teknolojilerini takip edip yorum yapabilme olarak tanımlamıştır (Kılınç & Salman, 2006). Bilgisayar okuryazarı olmak bilgisayarı her yönüyle bilmek değildir. Bilgisayarı günlük hayatı kolaylaştırmak için kullanabilmek, temel bilgisayar donanımları bilgisine sahip olmak, yazılım türlerini bilmek, e-posta kullanabilmek günümüzde bilgisayar okuryazarlığı için genel bir çerçevedir.
Bilgisayar okuryazarlığının içeriği zamanla değişebilir. Örneğin günümüzde bilgisayar okuryazarı olmak için programlama bilmek gerekmez fakat ilerleyen yıllarda gerekebilir. Bilgisayar okuryazarlığı yaşam boyu devam eder, çünkü bilgisayar alanı sürekli bir değişim halindedir ve bu değişimin takip edilmesi gerekir. Türkiye’ de bilgisayar okuryazarlığı eğitimi "Bilişim Teknolojileri" dersi olarak dördüncü sınıftan itibaren verilmektedir. İlköğretimde bilişim teknolojileri dersi; temel bilgisayar donanımları, ofis programları ve temel programlama bilgilerini içermektedir.
E-posta kullanımını, interneti günlük hayatta kullanabilme gibi beceriler ise internet okuryazarlığı kavramında değerlendirilmektedir.
Medya okuryazarlığı ilk olarak 1992 yılında Ulusal Medya Okuryazarlığı Öncülük Konferansı’nda tanımlanmıştır. Buna göre medya okuryazarlığı “çeşitli biçimlerde mesajlara ulaşma, analiz etme, değerlendirme ve iletme yeteneğidir” olarak tanımlanmıştır (Aufderheide 2003, akt. Altun). Medya okuryazarlığının ilkelerini Thoman (2003) aşağıdaki gibi açıklamıştır;
• Tüm medya mesajları kurgulanmıştır.
• Kurgulanan medya mesajları kendi kuralları olan yaratıcı bir dil kullanır.
• Farklı kişiler aynı medya mesajını başka türlü yaşarlar.
• Medya esasen ekonomik kazanç amaçlayan bir iştir.
• Medyaya değerler ve bakış açıları yerleştirilmiştir (Altun, 2009)
Bireyin aldığı mesajları analiz edip yorumlaması gerekir. Çünkü medya mesajları kurgulanmıştır ve bakış açıları yerleştirilmiştir. Medyadaki mesajları doğru bir şekilde okuyan(algılayan), çözümleyen ve çözümleme sonuçlarını dikkate alarak değerlendirebilen bireyler medya okuryazarlığı becerisine sahiptir.
Medya okuryazarlığında mesaj alınır. Bilgi okuryazarlığında ise ihtiyaç duyulan bilgiye ulaşılır.
Türkiye’ de ilköğretim okullarında medya okuryazarlığı dersi 2007 yılından bu yana seçmeli olarak verilmektedir.
Teknoloji okuryazarlığı bireylerin, teknoloji ile kendileri ve toplum arasındaki ilişkinin anlaşılmasında gerekli olan entelektüel süreç, yeterlilik ve düzenin tümü olarak tanımlanabilir (Odabaşı). Teknoloji okuryazarlığı bilgisayar okuryazarlığını kapsamaktadır.
- Teknolojinin ne olduğunu ve nasıl ortaya çıktığını bilme,
- Toplumu nasıl şekillendirdiği ve toplum tarafından nasıl şekillendirildiğini bilme,
- Teknolojik süreç ve yenilikleri eleştirel bir bakış açısıyla sorgulayabilme.
İletişim sürecinde, görsel mesajlardan anlam üretebilme ve bilinçli görsel mesajlar oluşturabilme becerisidir(Tüzel). Görsel okuryazarlığa sahip bir kişinin özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür (işler, 2002: 159-160):
- Görsel mesajların anlamlarını yorumlama, anlama ve değerlendirme,
- Görsel tasarım ilke ve kavramlarını hem uygulayarak hem de çözümleyerek daha etkili bir iletişim gerçekleştirme,
- Karşılaşılan problemlere kavramsal çözümler üretebilmek için görsel düşünme biçimini kullanma, özelliklerine sahiptir (Kaya, 2011)
Medya Okuryazarlığı. (2013, 11 20). www.medyaokuryazarligi.org.tr:
http://www.medyaokuryazarligi.org.tr/nedir.html adresinden alınmıştır
Akkoyunlu, P. D. (tarih yok). Bilgi
Okuryazarlığı ve Yaşam Boyu Öğrenme.
Doğan, U. (tarih yok). Bilgisayar
Okuryazarlığı. ogretimveteknoloji.wordpress.com:
http://ogretimveteknoloji.wordpress.com/tag/bilgisayar-okuryazarligi/
adresinden alınmıştır
Teşekkürler teknoloji sitesini de ziyaret edebilirsiniz..
YanıtlaSil---